Slavni škotski naučnik Alexander Fleming  dobio je 1945. godine Nobelovu nagradu, zajedno sa Sir Howard W. Floreyem i Ernst B. Chainom – za otkriće penicilina i njegovo „lekovito delovanje na razne infektivne bolesti“.

Međutim, pre otkrića penicilina (1928.),  Fleming je 1922. godine otkrio LIZOZIM!  Poput mnogih drugih velikih otkrića koja su promenila tok svetske istorije, i ova dva velika Flemingova otkrića desila su se „sasvim slučajno“!

Tokom novembra 1921. godine, Fleming je imao jaku prehladu i dok je radio sa već pripremljenim kulturama bakterija, snažno je kinuo tako da je kap sekreta iz nosa slučajno kanula u Petrijevu posudu. Par dana kasnije, prilikom pospremanja njegove uobičajene gomile epruveta i plesnivih Petrijevih šolja za kultivisanje mikroorganizama, primetio je nešto neobično – jedna od Petrijevih šolja bila je prekrivena zlatno-žutim kolonijama bakterija, međutim – na mestu gdje je pre dve sedmice slučajno pala kap sluzi iz njegovog nosa – uopšte nije bilo niti jedne bakterije! Kao da su bile potpuno obrisane!

Nastavio je sa svojim istraživanjem i dokazao da i druge telesne tečnosti sadrže supstancu koja brzo rastvara određene bakterije. Tu supstancu je nazvao LIZOZIM što je kovanica od reči  “lysis“ – rastvaranje i reči “enzim“ –  protein koji katalizuje hemijske reakcije.  LIZOZIM je enzimski protein, građen od 129 aminokiselina.

Fleming je pretpostavio da bi LIZOZIM potencijalno mogao uništavati neke bakterijske ćelije, a da ne šteti ljudskim ćelijama. Zbog ovoga je Fleming želeo da otkrije značaj ove supstance istražujući njena svojstva. Detalje svog istraživanja opisao je u članku objavljenom 1922. godine.

Nije mu uspelo u značaj ovog otkrića uveriti svoje kolege koji su to smatrali zanimljivim, ali nebitnim zapažanjem – tako su se kasnije odnosili  i prema njegovim prvim izveštajima o otkriću penicilina. Fleming je pretpostavio da će se o ovom enzimu u budućnosti  čuti mnogo više. Govorio je: „Jednog dana ćemo čuti mnogo više o lizozimu”. Do svoje smrti 1955. godine,  uporno je tvrdio  i da će „otkriće lizozima jednog dana pobuditi  veći interes od otkrića penicilina.”

Danas je mehanizam antibakterijskog delovanja lizozima detaljno upoznat.  LIZOZIM je postao središte interesa mnogih naučnika, tako da uvidom u kataloge Nacionalne medicinske biblioteke SAD-a, nalazimo čak 27.633 naučna članka u kojima se spominje pojam LIZOZIM i 6.591 članak u kojem se spominje pojam AKTIVNOST LIZOZIMA.

U ovim naučnim radovima utvrđena su i dokazana razna delovanja i brojni korisni farmakološki efekti LIZOZIMA. Svako od osnovnih delovanja LIZOZIMA može se pojavljivati nezavisno jedno od drugog, ali se i međusobno podstiču i dopunjuju.

LIZOZIM još nazivaju i „antibiotikom tela“, a njegova ukupna uloga u organizmu opravdava naziv – „enzim budućnosti“.

 

Reference:

• Jollès, P. (1996) From the discovery of lysozyme to the characterization of several lysozyme Experientia Suppl. 75, 3-5
• Fleming, A. (1922) “On a remarkable bacteriolytic element found in tissues and secretions” , Proceedings of the Royal Society B, 93 (653): 306–317                                                                             
• National Library of Scotland 2009, http://digital.nls.uk/scientists/biographies/alexander-fleming/discoveries.html
• PubMed – US National Library of Medicine; National Institute of Health; ncbi.nlm.nih.gov./pubmed

Ova stranica je također dostupna na: босански албански македонски украјински енглески хрватски